Έκθεση εικαστικών τεχνών στο χωριό Μάραθο της Ικαρίας

 

Η φετινή διοργάνωση της έκθεσης είχε θέμα τα Ικαριακά Βουνά: την αποδάσωση, διάβρωση και ερημοποίηση των εδαφών που οδηγεί στην σταδιακή μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των νερών στο νησί και την καταστροφή της βιοποικιλότητας γενικά.

 

Οι καλλιτέχνες απέδωσαν το θέμα των βουνών με πολλούς τρόπους, είτε με μια  συμβολική απεικόνιση του δέντρου, ως αναπόσπαστο τμήμα των βουνών, για να τονίσουν τη σημασία που είχε και έχει στην ύπαρξη του ανθρώπινου πολιτισμού, είτε περιγράφοντας την καταστροφή και την ερημοποίηση που επιφέρουν οι ανθρώπινες  επεμβάσεις, είτε δείχνοντας πλευρές της βιοποικιλότητας που κινδυνεύει. Ακόμα η κακή πολιτική διαχείριση του περιβάλλοντος, εφόσον συμπορεύεται με την ρητορική προβολή των ελληνικών συμβόλων, εμπνέει έργα που εμπεριέχουν την σάτιρα και την ειρωνεία

 

Σπιτάκι στο Βούνο

Η Σ.Κ. με την λαϊκή ζωγραφική φλέβα που τη διακρίνει, συνεχίζει να απεικονίζει τον περιβάλλοντα χώρο του σπιτιού, του χωριού και του νησιού της Ικαρίας, που τα γνωρίζει τόσο καλά.

 Στα έργα που εκθέτει εδώ, η ικαριακή φύση παρουσιάζεται ως ένας κόσμος νοσταλγικός. Το πέτρινο σπιτάκι μέσα στα δέντρα, αποτελεί μαρτυρία μιας εποχής πριν τη μαζική μετανάστευση, όπου ο χώρος ήταν γεμάτος από αγροτικά χέρια και ζωή.  Σήμερα είναι έρημο, ίσως καταφύγιο κατσικιών ή νυχτερίδων, με τον περίβολο χώρο ακαλλιέργητο και γεμάτο αγριόχορτα, με τα πεζούλια να καταρρέουν χωρίς την φροντίδα των χεριών που θα μπορούσαν να τα επιδιορθώσουν.

Τα έργα της Σ.Κ., μας παρέχουν στοιχεία μιας νησιωτικής λαογραφίας σε μια συγκεκριμένη περίοδο, όπου ο παλαιός αγροτικός κόσμος είδη χάνεται και που τον αντικαθιστά μια σύγχρονη τουριστική οικονομία παροχής υπηρεσιών.

Η Σ.Κ. αναπαριστά την ανθρωπογεωγραφία αυτών των τόπων,  με την εσωτερική γνώση της ατμόσφαιρας  που έχουν και με την ιδιότυπη ποιητική της ματιά. 

Παρόν…Μέλλον;

Η Μ.Κ. γεννήθηκε στη Νίκαια του Πειραιά, με ρίζες από την Κύμη και τη Μικρά Ασία. Τα     τελευταία12 χρόνια, επισκέ-πτεται αδιάλυπτα το νησί της Ικαρίας.

 Έχει σπουδάσει αγιογραφία και εργάζεται ως αγιογράφος. Από το 2005, έχει εισαχθεί στην Ανωτάτη Σχολή Καλλών Τεχνών Αθηνών.Το έργο της Μ.Κ. που εκθέτει, είναι εμπνευσμένο από τις πυρκαγιές των δασών. Το δέντρο στο έργο αυτό με έντονα εξπρεσιονιστική γραφή, δεν παρουσιάζεται απλώς καμένο. Η κατακόρυφη διάταξη του τρίπτυχου, δίνει τη δυνατότητα να παρουσιαστεί το δέντρο διαμελισμένο. Αλλού ο κορμός και αλλού η ρίζα. Ακόμα την αίσθηση του διαμελισμού, επιτείνει και η λέξη που «σημαίνει» δέντρο.

Πρόκειτε για την κατάληξη του μυθικού παραδείσιου δέντρου, όπου ο πολιτισμός του σύγχ-ρονου Αδάμ, το καταστρέφει στο βαθμό που αφίνει πίσω του τους καρπούς της γνώσης, που οι παραδοσιακές αγροτοκτη-νοτροφικές κοινωνίες, δημι-ούργησαν στα δέκα χιλιάδες χρόνια της ύπαρξής τους…

Επιτύμβιο

 

Ο Κ.Π. διετέλεσε καθηγητής, Φιλόλογος σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης. Με τη ζωγραφική ασχολείται εδώ και μερικά χρόνια, παίρνοντας μαθήματα από τα εργαστήρια ζωγραφικής του Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής.

Στην επίσκεψή του στην Ικαρία, τον εντυπωσίασε η «αγριότητα» των βουνών και η ερημοποίηση που έχουν υποστεί.

Στα έργα που εκθέτει, προβάλει με έντονα εξπρεσιονιστική διάθεση, το θέμα της καταστροφής των δασών της Ικαρίας.

 Με μεγάλη λιτότητα, αποφεύγοντας τον περιγραφισμό, δημιουργεί γνήσιες συμβολικές εικόνες υψηλής έντασης, όπου το δέντρο αποδοσμένο με λίγες πινελιές, τοποθετείτε σε ένα περιβάλλον θανάτου.

Η παρορμητική γραφή που χρησιμοποιεί στα έργα αυτά, τον εντάσσουν στον Ευρωπαϊκό «νεοεξπρεσιονισμό», ένα καλλιτεχνικό κίνημα, που από τη δεκαετία του 1980, σχολιάζει τα κακώς κείμενα των μετανεωτερικών κοινωνιών και εκφράζει τις ενοχές μιας κοινωνίας, που όμως δεν λέει να «μάθει» από τα λάθη της.

Νυχτερινό Δέντρο

Η Κορωνίδη Ισμήνη έχει καταγωγική σχέση με την Ικαρία, με σπουδές Αρχιτεκτονικής και Καλών Τεχνών σε Ελλάδα και Ισπανία.

Με τα έργα της στην παρούσα έκθεση, προσεγγίζει σε πρώτο επίπεδο το θέμα των Ικαριακών βουνών, με τα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργεί στους ανθρώπους, το φαινόμενο των εκτεταμένων πυρκαγιών και της διάβρωσης, που τις τελευταίες δεκαετίες, ταλαιπωρεί κάθε καλοκαίρι της περιοχές της βόρειας Μεσογείου, από την Ισπανία, μέχρι την Ελλάδα και την Κύπρο.

Όμως το δέντρο της Κ.Ι σε ένα δεύτερο επίπεδο, μέσα από τον χιμαιρικό ορίζοντα της τέχνης της εικόνας, αποκαλύπτει την παρουσία του σύνχρονου είναι.

Το δέντρο εδώ – όπως και σε άλλους καλλιτέχνες αυτής της έκθεσης – δημιουργεί ένα εσωτερικό άνοιγμα, και γίνεται το μέσω για μια πρόσβαση στο είναι, όχι με όρους γνωσιολογικούς, αλλά με όρους της εμπειρίας, που δια της τέχνης συλλαμβάνει τη σκοτεινή ζοφερότητα των σύνχρονων καιρών.

Νυχτερινό Τοπίο στην Ικαρία

«Νυχτερινό τοπίο στην Ικαρία »

Χωρίς Τίτλο

 

Η Α.Κ. κατάγεται από το χωριό Καταφύγι. Ζει στην Ικαρία και διδάσκει ζωγραφική σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Στη ζωγραφική, οι ανησυχίες της εντάσσονται  συμβολικά μέσα στο Ικαριακό τοπίο. Τα μαυρόασπρα σχέδιά της με μελάνι, είναι εκτελεσμένα με άπειρες  λεπτές γραμμές, που ομαδοποιούνται στο κέντρο της λευκής επιφάνειας του χαρτιού για να αποδώσουν εικόνες με μεγάλη αφαιρετικότητα και ελλειπτικότητα όπου διακρίνονται ανθρώπινα μέλη, ή φιγούρες ολόκληρες, ως θετικές ή αρνητικές φόρμες. Ίχνη, που αναβλύζουν από την υποσυνείδητη περιοχή του εαυτού, και  που στην μορφοποίησή τους, διαπλέκονται με στοιχεία του Ικαριακού τοπίου: απότομες χαράδρες, κορμοί ξερών δέντρων, βράχια, νερά  και σπηλιές.  

Η άπειρη κινητικότητα της γραμμής, η συστροφή και η παύση της, δημιουργεί άλλοτε εικόνες «κουκούλια», και  άλλοτε  εικόνες με δυνατές κεντρόφυγες τάσεις. Η διαπλοκή του μέσα και του έξω , του ψυχικού και του φυσικού, του ασυνείδητου και του συνειδητού, δημιουργεί καταστάσεις που δείχνουν το πόσο ο εαυτός μας δομείτε από ετερογενή ψυχικά υλικά, τα οποία  προσδιορίζουν την πορεία της επιθυμίας, προς ένα τέλος

Ρύπανση

Ο Χ.Κ. που κατάγεται από το Καρκινάγρι, με  μέσο τη φωτογραφία, καταγράφει με ρομαντική διάθεση, τις ανθρώπινες διαδρομές μέσα στο φυσικό Ικαριακό και Ελληνικό  τοπίο. Διαδρομές προς αναζήτηση ενός «παρθενικού» παρελθόντος που όμως, πλέον είναι υποτιμημένο από τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Οι φωτογραφίες του, δεν έχουν καμία σχέση με το είδος της τουριστικής καρποστάλ, όπου εκεί επιλεκτικά αποκλείεται το επώδυνο που είναι συνυφασμένο με την κάθε πραγματικότητα. Οι φωτογραφίες του Χ.Κ., υποβάλουν τη θλίψη στο βλέμμα που τις θεάτε, ενώ  κινούνται μεταξύ της ποιητικότητας της τέχνης και του ακτιβιστικού πραγματισμού.

Στις φωτογραφίες που εκθέτει, η φύση απεικονίζεται αναπόσπαστα από τον άνθρωπο. Είτε κατακτημένη και υποβαθμισμένη από αυτόν, είτε ως μια αγκαλιά ονείρου που τον περιβάλει με τα μαγικά υφάδια της.

 

Σημαία

Σήμερα πια, δεν αρκεί ο καλλιτέχνης να καταπιάνεται με τα κοινωνικά ζητήματα. Ούτε αρκεί να συνειδητοποιεί ανά πάσα στιγμή  ότι παντού καραδοκεί ο αρπακτικός ατομικισμός και η υλιστική νοοτροπία. Αυτό που είναι εξίσου σημαντικό, είναι η μέριμνα ανανέωσης των εκφραστικών μέσων, στο βαθμό που τα μέσα αυτά, τα σφετερίζεται η σύγχρονη τεχνολογία   «ενημέρωσης», όχι για να διαφωτίσει, αλλά για να συσκοτίσει τον κόσμο και να αμβλύνει συνειδήσεις.

Εδώ και εκατό χρόνια, πολλοί καλλιτέχνες προγραμματικά επιδιώκουν την ανανέωση των εκφραστικών μέσων, άλλοι από καθαρό πειραματισμό γιατί έχουν χάσει το στόχο, και άλλοι για να απομακρύνουν τα συσσωρευμένα στρώματα των συμβάσεων του πολιτισμού και του κοινού νου, ώστε η τέχνη τους να είναι σε θέση να αποκαλύπτει κάθε φορά, πλευρές της κοινωνικής ζωής, ή κάτι πολύ ποιο δύσκολο και σπάνιο: ολόκληρο τον αυθεντικό πυρήνα αυτής της ζωής.

Τα τρία έργα που εκθέτονται: οι «σημαίες», και η «ανάπτυξη», καμωμένα με φυσικά υλικά που επελέγησαν από τα Ικαριακά βουνά: πέτρες, γιδίσιο τρίχωμα και περιττώματα, παραπέμπουν, από τη μία στην αδυναμία των σύγχρονων Αιγιακών κοινωνιών να επαναπροσδιορίσουν εγκαίρως τη σχέση τους με τη φύση, και από την άλλη, παραπέμπουν σε έναν πατριωτικό βερμπαλισμό που ανακυκλώνει παρωχημένες πολιτικές ταξινομήσεις.

Μπόνσαϊ

Το δέντρο που εκθέτει εφέτος η Μ.Λ., αποτελεί συνέχεια της σειράς των φανταστικών φυτών που κατασκευάζει εδώ και κάποια χρόνια, με υλικά όπως το ασήμι, τον αλπακά, τον μπρούντζο, το χαλκό, κρύσταλλα και ημιπολύτιμους λίθους.

Στην παρούσα έκθεση, παρουσιάζει το δέντρο χωρίς αναφορά σε φύλλωμα και καρπούς. Το θέμα του στείρου ή αποξεραμένου δέντρου,  το συναντάμε όπως είπαμε και αλλού, στην Ιουδαίο-χριστιανική παράδοση, με τη μορφή του δέντρου του παραδείσου που αποξεράθηκε ύστερα από την προπατορική πτώση. Αλλά στην αλχημική μεσαιωνική παράδοση, βρίσκουμε και  αναφορές όπου το δέντρο φύεται πάνω στην πέτρα. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, «η πέτρα είναι η μήτρα της φύσης, μέσα στην οποία η φύση, φύτεψε τη μεταλλική ρίζα του δέντρου για να παράγει» τους όρους της υλικής ζωής, που ο μεσαιωνικός άνθρωπος επιθύμησε.  Αλλά από τότε έτρεξε πολύ νερό στο αυλάκι της εκμετάλλευσης της φύσης, έτσι που η πέτρα ως μήτρα, έγινε στείρα, και το δέντρο της ζωής, αυτή η αρχετυπική εικόνα, χάνεται χωρίς κάποια σύγχρονη μυθολογία να την υποστηρίζει. Το δέντρο της Μ.Λ. μέσα από τη σύγχρονη εμπειρία, παραπέμπει ίσως στο δέντρο, το απογυμνωμένο από τον υλικό μας πολιτισμό και από κάθε μυθολογία που θα μπορούσε να το προστατέψει.

Ψυχές

Η  Ρ. Μ. με το έργο αυτό προσεγγίζει το θέμα των Ικαριακών βουνών, με μια αρχετυπική εικόνα του δέντρου. Αν και οι εικαστικοί δεν χρησιμοποιούν τις αρχαϊκές πηγές συνειδητά, δημιουργούν αυθόρμητες αρχετυπικές παραγωγές, που αντλούνται από το δικό τους ασυνείδητο, και αναβλύζουν στη δυσχέρεια της συνείδησης, να αποδεχτεί στοιχεία της σύγχρονης πραγματικότητας. Η Ράνια με το μονοχρωματικό αυτό έργο, παραπέμπει στο «Δέντρο της Ζωής», την μεγαλύτερη μυθική δημιουργία του ανθρώπινου γένους, μέσα στον πολιτισμό. Αλλά, το «Δέντρο της Ζωής» εδώ, έχει μεταβληθεί σε «Δέντρο Θανάτου». Πρόκειται για ένα κυριολεκτικά απογυμνωμένο και εκτεθειμένο δέντρο που αιωρείται από-εδαφοποιημένο μέσα σε έναν απόκοσμο γαλάζιο ορίζοντα. Στις παραδόσεις των λαών, το δέντρο είναι συνήθως επενδυμένο με θετικές σημασίες. Αλλά στην  Ιουδαιοχριστιανική παράδοση, το δέντρο του παραδείσου,  αποξηράνθηκε μετά το προπατορικό αμάρτημα.

Ποιο αμάρτημα, οι δικές μας κοινωνίες, φέρουν στους ώμους τους για να ωθούνται οι καθολικές συνειδήσεις των καλλιτεχνών, σε αρνητικούς συμβολισμούς του δέντρου της ζωής;

 

Ειν΄η ψυχή μου εν τω μέσω της νυκτός

     Συγκεχυμένη και παράλυτος. Εκτός,

     Εκτός αυτής γίνεται η ζωή της.

 

     Και περιμένει την απίθανον ηώ.

     Και περιμένω, φθείρομαι, και ανιώ

     Κι’ εγώ εαυτός της ή μαζί της.

 

                        Κ.Π.Καβάφης